بررسی مک مینی M4؛ تولد یک ابرنواختر سیلیکونی

کامپیوتر کامپکت مک مینی M4 با طراحی بسیار جذاب‌تر و ابعاد کوچک‌تر درمقایسه‌با نسل‌های پیشین، از قدرت پردازشی و گرافیکی فوق‌العاده بالاتری برخوردار است؛ اکنون، در رسانه علاالدین به بررسی ویژگی‌ها و قابلیت‌های Apple Mac Mini M4 می‌پردازیم.

در طلیعه‌ بیستمین سالگرد تولد مک مینی، اپل بار دیگر با معرفی نسخه M4 این کامپیوتر کوچک، مرزهای توانمندی در دنیای سیستم‌های مینیاتوری را جابه‌جا کرده است. مک مینی M4، فراتر از یک به‌روزرسانی ساده، به‌معنای تولد یک ابرنواختر سیلیکونی است که با معماری پیشرفته‌ TSMC، نویدبخش عصری جدید در پردازش‌های دسکتاپ است. در رسانه علاالدین با بررسی عمیق، نگاه موشکافانه به بطن شاهکار مهندسی کوپرتینویی‌ها، پرده از رازهای نهفته در قلب تپنده‌ M4 و پتانسیل‌های بی‌نظیر آن در دنیای محاسبات برمی‌داریم.

قلب تپنده‌ مک مینی نسل جدید را پردازنده‌ M4 تشکیل می‌دهد که برپایه‌ لیتوگرافی 3 نانومتری N3E نسل دوم TSMC بنا شده و با تراکم خیره‌کننده‌ 28 میلیارد ترانزیستور در هر چیپ، چگالی ترانزیستوری را به میزان 25 درصد درمقایسه‌با نسل پیشین، یعنی M3، افزایش داده است. افزایش تراکم، نه‌تنها به‌معنای قدرت پردازشی بیشتر، بلکه بهینه‌سازی چشم‌گیر مصرف انرژی را نیز به‌ارمغان می‌آورد.

معماری هیبریدی M4 با 10 هسته‌ پردازنده‌ مرکزی، شامل 4 هسته‌ پرایم و 6 هسته‌ کم‌مصرف، تعادلی بی‌نظیر بین عملکرد و بهره‌وری انرژی ایجاد می‌کند. کلاستربندی هوشمندانه مهندسان اپل، تراشه M4 را قادر می‌سازد تا در پردازش‌های تک‌رشته‌ای و چندهسته‌ای، رکوردهای جدیدی را به‌ثبت برساند و به‌راحتی از پَس سنگین‌ترین وظایف برآید.

باوجوداین، قدرت تراشه M4 تنها به پردازنده مرکزی آن محدود نمی‌شود. واحد پردازش گرافیکی ده‌هسته‌ای با پشتیبانی از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای نظیر رهگیری پرتو سخت‌افزاری و Mesh Shading درکنار Variable Rate Shading، تجربه‌ای بی‌نظیر در پردازش‌های گرافیکی و بازی‌های روز ارائه می‌دهد.

پردازنده گرافیکی قدرت‌مند، مک مینی M4 را به گزینه‌ای ایده‌آل برای طراحان گرافیک، تدوین‌گران ویدئو و گیمرها تبدیل می‌کند. به‌علاوه، پهنای باند حافظه‌ یک‌پارچه در M4 به 120 گیگابایت‌برثانیه ارتقایافته که نقشی کلیدی در بهبود عملکرد کلی سیستم، به‌خصوص در پردازش‌های گرافیکی سنگین و هوش مصنوعی ایفا می‌کند.

موتور عصبی 16 هسته‌ای در تراشه M4، با توان پردازشی خیره‌کننده‌ 38 تریلیون عملیا‌ت‌برثانیه، جهشی 60 برابری نسبت‌به اولین نسل تجربه می‌کند. ارتقا سخت‌افزاری مک مینی M4 را به پلتفرمی ایده‌آل برای توسعه و اجرای الگوریتم‌های پیچیده‌ یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی تبدیل می‌کند. به‌کارگیری موتور عصبی قدرت‌مند، سرعت پردازش‌هایی نظیر تشخیص چهره، پردازش زبان طبیعی (NLP)، و بهینه‌سازی تصاویر را به‌صورت چشم‌گیری افزایش می‌دهد و زمینه‌ساز خلق نسل جدیدی از برنامه‌های هوشمند و پاسخگو خواهد بود.

ارتقای حافظه‌ رم پایه به 16 گیگابایت از نوع LPDDR5X با فرکانس بالا، نه‌تنها فضای تنفس بیشتری برای برنامه‌ها و پردازش‌های سنگین فراهم می‌کند، بلکه به‌عنوان حداقل استاندارد جدیدی برای کامپیوترهای مدرن در عصر هوش مصنوعی و یادگیری عمیق، تثبیت می‌شود. مک مینی M4 با مجموعه‌ بی‌نظیر از فناوری‌های پیشرفته، نه‌تنها مرزهای قدرت و کارایی را در دنیای کامپیوترهای کوچک جابجا کرده، بلکه پیش‌قراول نسل جدیدی از سیستم‌های دسکتاپ، نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر و هوشمندتر در دنیای محاسبات به‌شمار می‌رود.

مک مینی M4 با بدنه‌ای از جنس آلومینیوم آنودایز شده‌ یک پارچه، نه‌تنها میراث‌دار طراحی نسل‌های پیشین است، بلکه با ابعادی کوچک‌شده حیرت‌انگیز، مرزهای مهندسی را در طراحی سیستم‌های دسکتاپ جابه‌جا کرده است. کاهش ابعاد به‌هیچ‌عنوان محدودیتی برای سخت‌افزار ایجاد نکرده و مهندسان اپل از سخت‌افزار پایه نسل پیشین استفاده کردند، اما با بهینه‌سازی‌های تکنولوژیکی و پردازنده قدرت‌مندتر M4 توانستد یک ابرکامپیوتر خانگی با اندازه‌ای بسیار کوچک بسازند.

مک مینی جدید با ابعاد دقیق 127×127 میلی‌متر و ارتفاع 48.7 میلی‌متر، از نظر حجمی به Apple TV 4K نزدیک‌تر خواهد بود و تقریبا شباهت ابعادی با نسل پیشین مک مینی را از دست داده‌است. سطوح فوقانی و جانبی کاملا مسطح بوده و گوشه‌ها با انحنایی ظریف، لبه‌های تیزی را دارند که حس پریمیوم و ظرافت طراحی به کاربر القا می‌کند. لوگوی صیقلی اپل روی سطح فوقانی، تنها عنصر برجسته در طراحی ساده Mac Mini M4 است؛ سادگی ظاهری، نه‌تنها زیبایی مدرنی به دستگاه می‌بخشد، بلکه تمرکز را روی عملکرد درونی آن معطوف می‌دارد.

دربخش زیرین، پوششی دایره‌ای شکل با قطر تقریبی 100 میلی‌متر، پتانسیل دسترسی به اجزای داخلی را نوید می‌دهد، اما این قسمت با ظرافت تمام مهروموم شده و هرگونه مداخله‌ی کاربر را غیرممکن می‌سازد. اگرچه از دیدگاه مهندسی معکوس و تعمیرپذیری توسط کاربر نهایی ناخوشایند است، اما یک‌پارچگی ساختاری و کنترل دقیق‌تر روی سخت‌افزار را تضمین می‌کند.

لبه‌ پوشش زیرین، حلقه‌ای از دریچه‌های تهویه با الگویی شعاعی تعبیه شدند که کانال‌های ورودی و خروجی سیستم خنک‌کننده مبتنی‌بر Forced Convection یا به‌زبانی ساده‌تر جریان اجباری هستند که وظیفه‌ دفع حرارت تولیدشده توسط پردازنده‌ مرکزی، واحد پردازش گرافیکی و سایر اجزای الکترونیکی را برعهده دارند. دکمه‌ پاور نیز در مجاورت دریچه‌ها، در سمت راست قرار دارد.

محل قرارگیری دکمه‌ پاور از نظر ارگونومی بحث‌برانگیز است، اما در استفاده‌ روزمره، به‌دلیل تناوب پایین استفاده، مشکل حادی ایجاد نمی‌کند. باوجوداین، از دیدگاه اصول طراحی تعاملی، قرارگیری این دکمه به‌شکل ساده‌تر می‌توانست دسترسی آسان‌تر و تجربه‌ کاربری بهتری را رقم بزند. تغییر جایگاه دکمه پاور، می‌تواند موضوعی برای بازنگری در نسل‌های آتی باشد، هرچندکه باتوجه‌به سابقه‌ اپل در حفظ الگوهای طراحی، احتمال تغییر آن در آینده‌ نزدیک کم به‌نظر می‌رسد.

بازطراحی مک مینی M4، شامل تغییراتی در آرایش و پیکربندی پورت‌ها نیز می‌شود که بسیار پرکاربرد خواهد بود. برای اولین‌بار شاهد تعبیه‌ پورت‌ها در نمای جلوی دستگاه هستیم، ناحیه‌ای که از زمان حذف درایو نوری، بکر و دست‌نخورده باقی مانده بود. تغییر جایگاه پورت‌ها، دسترسی به آن‌ها را تسهیل می‌کند، اما از نظر زیبایی‌شناسی، یک‌پارچگی سطوح جانبی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

اولین بازطراحی کوپرتینویی‌ها برای مک مینی پس‌از 15 سال

پنل پشتی دستگاه، برخلاف نسل‌های پیشین، دیگر به‌صورت مجزا قابل جداسازی نیست و پورت‌ها مستقیما در بدنه‌ آلومینیومی قرار دارند. یک‌پارچگی طراحی، استحکام ساختاری بیشتر و ظاهری منسجم‌تر را به ارمغان می‌آورد، اما در مقابل، انعطاف‌پذیری در ارتقا و تعمیرات را محدود می‌سازد.

حال به بررسی دقیق‌تر سیستم خنک‌کننده و تهویه Apple Mac Mini M4 می‌پردازیم که نقش مهمی در پایداری عملکرد دستگاه نگاه پردازش ایفا می‌کند. طراحی سیستم مبتنی‌بر مکش هوا از قسمت زیرین و دمش آن از طریق دریچه‌های پشت است که از نظر ترمودینامیکی و آکوستیکی چالش‌های زیادی را به‌همراه دارد.

نزدیکی دریچه‌های ورودی به سطح زیرین، باعث می‌شود که جریان هوا به‌جای مکش هوای محیط، تمایل به جذب ذرات گردوغبار و الیاف موجود روی سطح داشته باشد. گذشت زمان منجر به تجمع آلودگی در داخل دستگاه و کاهش راندمان سیستم خنک‌کننده می‌شود؛ همچنین، به‌دلیل ایجاد اغتشاش (Turbulence) در جریان هوای ورودی، نویز آکوستیکی ناخوشایندی نیز تولید می‌کند.

برای کاهش اثرات منفی طراحی، می‌توان دستگاه را روی یک پایه‌ کوچک با ارتفاعی در حدود 2 تا 3 سانتی‌متر قرار داد. پایه با ایجاد فاصله‌ای میان دستگاه و سطح زیرین، جریان هوای ورودی را از حالت «جاروبرقی» به‌حالت «مکش مستقیم» تغییر می‌دهد و از جذب ذرات معلق می‌کاهد. همچنین، فاصله ایجادشده فضای کافی برای تشکیل یک جریان هوای آرام‌تر در ورودی دریچه‌ها فراهم می‌کند که به کاهش نویز آکوستیکی نیز کمک می‌کند.

در ادامه بررسی مک مینی M4 به موضوع دسترسی به اجزای داخلی می‌پردازیم که اهمیت بالایی برای طیف وسیعی از کاربران دارد. ویدئوهای متعددی در فضای مجازی، از فرآیند بررسی Mac Mini M4 و کالبدشکافی سخت‌افزاری آن را به‌نمایش می‌گذارند. در گذشته، مک مینی‌ها از قابلیت دسترسی نسبی به اجزای داخلی و امکان ارتقا حافظه رم و فضای ذخیره‌سازی توسط کاربر برخوردار بودند، اما این روند به‌تدریج تغییر کرد و شاهد حذف کامل قابلیت شخصی‌سازی کانفیگ هستیم.

باوجوداین، با به‌کارگیری ابزارهای مناسب و مهارت فنی کافی، می‌توان به داخل دستگاه نفوذ کرد. هرچند این کار برای ارتقای سخت‌افزاری توصیه نمی‌شود، اما برای انجام سرویس‌های دوره‌ای و پاکسازی هیت‌سینک دستگاه، می‌تواند تاحدودی ضروری باشد. هیت‌سینک، به‌دلیل ابعاد کوچک و تراکم بالای پره‌ها که به‌آن‌ها Fins گفته می‌شود، مستعد تجمع گردوغبار بوده و برای حفظ کارایی بهینه‌ نیازمند پاکسازی دوره‌ای است.

مک مینی 2024 با دو پردازنده، M4 و M4 Pro، پا به‌عرصه‌ رقابت گذاشته مرزهای عملکرد را در دنیای کامپیوترهای مینیاتوری متحول کند. تنوع در انتخاب، انعطاف‌پذیری بی‌سابقه‌ای را برای کاربران فراهم کرده تا براساس نیازهای شخصی و کاربردی، کانفیگ ایده‌آل را برگزینند. در این بخش، به تحلیل عمیق معماری این دو پردازنده، زیرسیستم حافظه و گزینه‌های ذخیره‌سازی می‌پردازیم تا درکی جامع از توانمندی‌های سخت‌افزاری Mac Mini M4 و پتانسیل‌های نهفته در آن به‌دست آوریم.

قلب تپنده‌ مدل پایه، تراشه M4 است که از معماری هیبریدی بهره می‌برد که با برخورداری از پردازنده مرکزی 10 هسته‌ می‌تواند در بنچمارک‌های مختلف عملکرد شگفت‌انگیزی را به‌نمایش بگذارد. کلاستربندی هوشمندانه 4+6، با تخصیص وظایف پردازشی به هسته‌های متناسب با ماهیت آن‌ها، تعادلی پویا بین حداکثر کارایی و حداقل مصرف انرژی ایجاد می‌کند. در مقابل، تراشه M4 Pro با 12 هسته‌ با کلاستر 4+8 برای پردازش‌های سنگین‌تر و کاربردهای حرفه‌ای‌تر بهینه‌سازی شده است.

واحد پردازش گرافیکی نیز در دو کلاستربندی مجزا ارائه می‌شود که شامل نسخه‌ 10 هسته‌ای برای M4 و یک نسخه‌ 16 هسته‌ای برای M4 Pro می‌شود. باید خاطرنشان کنیم که مدل M4 Pro، از نسخه‌های 14 و 20 هسته‌ای برخوردار است که با بهره‌مندی از واحد‌های محاسباتی (Compute Units) بیشتر، توان پردازشی گرافیکی فوق‌العاده‌ای را برای کاربردهای تخصصی نظیر رندرینگ سه‌بعدی پیچیده، شبیه‌سازی‌های گرافیکی و تدوین ویدیوهای با رزولوشن و فریم‌ریت بالاتر فراهم می‌کنند.

هردو پردازنده M4 و M4 Pro، از یک واحد پردازش عصبی (NPU) 16 هسته‌ای موسوم به Apple Neural Engine بهره‌مند هستند که با معماری اختصاصی، شتاب‌دهی سخت‌افزاری به الگوریتم‌های یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی را با عملکردی خیره‌کننده برعهده دارد.

در زیرسیستم حافظه، مدل M4 با کانفیگ‌های 16، 24 و 32 گیگابایتی از نوع LPDDR5X با فرکانس کاری 7500 مگاهرتز و رابط حافظه‌ 128 بیتی عرضه می‌شود، اما مدل M4 Pro، کانفیگ‌ 24، 48 و 64 گیگابایتی از نوع LPDDR5X با فرکانس 8532 مگاهرتز و باس 256 بیتی را ارائه می‌دهد. کلاستر پیشرفته پهنای باند قابل‌توجه 273 گیگابایت‌برثانیه را برای مدل‌های پرو و 120 گیگابایت‌بر‌ثانیه را برای مدل پایه فراهم می‌کند.

افزایش چشم‌گیر سرعت پهنای باند، در پردازش‌های گرافیکی سنگین که نیازمند نرخ تبادل داده‌ بالا بین پردازنده مرکزی، گرافیکی و حافظه هستند، تاثیر بسزایی در بهبود عملکرد کلی سیستم خواهد داشت. همچنین، در تسک‌های هوش مصنوعی که شامل عملیات ماتریسی، برداری و کانولوشنی در مقیاس وسیع هستند، پهنای باند حافظه نقش حیاتی در تسریع فرآیند آموزش و استنتاج مدل‌های یادگیری عمیق ایفا می‌کند.

شبکه‌های عصبی کانولوشنی دسته‌ای از شبکه‌های عصبی عمیق هستند که به‌صورت گسترده در پردازش تصویر و ویدئو، مانند تشخیص اشیا، طبقه‌بندی تصاویر و تشخیص چهره مورد استفاده قرار می‌گیرند. با استفاده از NPU قدرت‌مند M4، مک مینی نسل جدید می‌تواند این وظایف را با سرعت و کارایی بسیار بالایی انجام دهد که آن‌را به گزینه‌ای ایده‌آل برای توسعه‌دهندگان و محققان هوش مصنوعی تبدیل می‌کند.

علاوه‌براین، واحد پردازش عصبی با پشتیبانی از محاسبات با دقت‌های مختلف، ازجمله INT8 و FP16، امکان اجرای مدل‌های CNN را با کمترین افت دقت و حداکثر کارایی فراهم می‌کند که برای استقرار مدل‌های هوش مصنوعی روی برخی دستگاه‌ها مانند مک مینی، بسیار حائز اهمیت است.

موتور عصبی به‌صورت عمیق با چارچوب‌های نرم‌افزاری اپل مانند Core ML و Create ML یک‌پارچه شده که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا به‌راحتی مدل‌های CNN را برای اجرا روی این سخت‌افزار بهینه‌سازی کنند. یک‌پارچگی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، مک مینی M4 را به پلتفرمی قدرت‌مند برای توسعه و اجرای برنامه‌های کاربردی مبتنی‌بر هوش مصنوعی تبدیل کرده‌است.

Mac Mini M4 Pro باتوجه‌به برچسب قیمتی واقعا ارزش خرید ندارد!

دربخش حافظه ذخیره‌سازی، مدل پایه با 256 گیگابایت حافظه‌ SSD از نوع NVMe عرضه می‌شود، اما سایر مدل‌ها به‌صورت پیش‌فرض از 512 گیگابایت حافظه‌ SSD بهره می‌برند. امکان ارتقای ظرفیت ذخیره‌سازی در مدل M4 به یک یا 2 ترابایت و در مدل M4 Pro به 1، 2، 4 یا 8 ترابایت وجود دارد.

نکته‌ حائز اهمیت که ازنظر شخصی من پوینت منفی در بررسی مک مینی M4 محسوب می‌شود، عدم امکان ارتقا یا تعویض ماژول‌های حافظه‌ ذخیره‌سازی پس‌از خرید دستگاه است. پیش‌ازاین اشاره کردیم که محدودیت‌ها به‌دلیل یک‌پارچگی سخت‌افزاری و ملاحظات امنیتی اپل است که تضمین‌کننده‌ پایداری و عملکرد بهینه‌ زیرسیستم ذخیره‌سازی در طول زمان خواهد بود.

حال به بررسی چالش ارتقای حافظه رم از 8 گیگابایت به 16 گیگابایت می‌پردازیم که بمب خبری هنگام معرفی مک مینی M4 بود. قابلیت‌های هوش مصنوعی Apple Intelligence به‌صورت گسترده‌ای به پردازش‌های موتور عصبی و حافظه‌ی رم متکی هستند؛ ازاین‌سو، غول کوپرتینو با افزایش حافظه‌ رم در مک مینی M4 و مک‌بوک M4، اجازه پردازش سریع و یک‌پارچه را به دستگاه‌ها می‌دهد.

درحقیقت، 16 گیگابایت حافظه رم، حداقل ظرفیت حافظه‌ مورد نیاز برای بهره‌مندی از قابلیت‌های هوش مصنوعی و تضمین عملکرد روان سیستم در کاربردهای روزمره است. باتوجه‌به معماری حافظه‌ یکپارچه (UMA) در پردازنده‌های سیلیکونی اپل که در قلب آن پردازنده مرکزی، پردازنده گرافیکی و موتور عصبی همگی از یک منبع حافظه‌ مشترک استفاده می‌کنند، حافظه زیر 16 گیگابایت در پردازش‌های گرافیکی و پارامترهای هوش مصنوعی به گلوگاه عملکردی سیستم تبدیل می‌شود.

در رسانه علاالدین، مدل 256 گیگابایتی مک مینی M4 برای بررسی دراختیار ما قرار گرفت که برای برنامه‌های کاربردی روزمره کافی است، اما برای کاربرانی که با فایل‌های حجیم، بازی‌های گرافیکی سنگین یا پروژه‌های کاری نیازمند فضای ذخیره‌سازی وسیع سروکار دارند، ناکافی است و به‌سرعت پر می‌شود. البته پشتیبانی از رابط‌های پرسرعت USB 4 و Thunderbolt 4 با پهنای باند 40 گیگابیت‌برثانیه امکان اتصال حافظه‌های اکسترنال با رابط NVMe را فراهم می‌کند.

پشتیبانی از رابط‌های یادشده، انعطاف‌پذیری معقولی را برای ذخیره‌سازی فایل‌ها فراهم می‌کند و آن‌ها را قادر می‌سازد تا از درایوهای اکسترنال به‌عنوان حافظه‌ی جانبی برای نصب برنامه‌ها، ذخیره‌سازی فایل‌های حجیم و حتی بوت‌کردن سیستم‌عامل استفاده کنند. هرچندکه سرعت درایوها به پای حافظه SSD داخلی نمی‌رسد، ولی برای اغلب سناریوها کافی خواهد بود.

عملکرد مک مینی M4، در بنچمارک‌های مصنوعی و پردازش واقعی، به‌طرزی شگفت‌انگیز فراتر از انتظارات ظاهر شده است. کامپیوتر کامپکت اپل، با اتکا ‌به نسل جدید سیلیکون‌های اپل، قدرت پردازشی بی‌سابقه‌ای را در کالبدی مینیاتوری به‌ارمغان می‌آورد. در ادامه، به واکاوی دقیق نتایج بنچمارک‌ها، عملکرد دستگاه در پردازش‌های سنگین گرافیکی مانند ویرایش ویدئو، رندرینگ سه‌بعدی و تجزیه‌وتحلیل عمیق تجربه‌ی گیمینگ می‌پردازیم تا درک جامع‌تری از توانمندی‌های این سیستم و پتانسیل‌های نهفته در ریزمعماری آن پیدا کنیم.

در بنچمارک‌های معیار علاالدین، تراشه M4 با ثبت رکوردهای خیره‌کننده، قدرتش را به رخ رقبا می‌کشد. پردازنده سیلیکونی اپل، به‌لطف معماری بهینه‌شده و فرکانس بالا، در عملکرد تک‌هسته‌ای، قله‌های جدیدی را فتح کرده و براساس نتایج Geekbench 6.3 و Cinebench R23، از تمام پردازنده‌های رده‌ مصرف‌کننده بازار (Consumer-Grade)، ازجمله پرچم‌داران AMD Ryzen 9 9950X و Intel Core Ultra 9 285K پیشی گرفته است.

علاوه‌براین، در پردازش‌های چندهسته‌ای، M4 عملکردی درخشان به‌نمایش می‌گذارد و با پردازنده‌هایی نظیر Ryzen 5 7600X که به‌تنهایی شانه‌به‌شانه با پردازنده‌های قدرت‌مندی نظیر Ryzen 5 7600X که دارای توان طراحی حرارتی بیش از 100 وات هستند، رقابت می‌کند. دستاورد جدید اپل، گواهی به مهندسی دقیق و بهینه‌سازی‌های صورت‌گرفته در سطح ریزمعماری M4 است که تعادلی بی‌نظیر میان قدرت پردازشی و مصرف بهینه‌ی انرژی را به‌ارمغان آورده است.

مک مینی M4 در پردازش‌های سنگین گرافیکی نظیر ویرایش ویدئو و رندرینگ سه‌بعدی نیز خوش می‌درخشد؛ برای بررسی از نرم‌افزار DaVinci Resolve استفاده کردیم که عملکرد تایم‌لاین به‌لطف پهنای باند حافظه‌ 120 گیگابایت‌برثانیه و IPC به‌صورت قابل‌توجهی سریع و روان بود. زمان خروجی گرفتن به‌لطف شتاب‌دهی سخت‌افزاری کدک‌های ویدئویی H.264 و H.265 در واحد پردازش رسانه‌ای مجتمع به‌صورت چشم‌گیری کاهش یافته است.

درزمینه‌ رندرینگ سه‌بعدی، نرم‌افزار Blender 3.6 شاهد عملکردی شگفت‌انگیز از GPU ده‌هسته‌ای M4 بودیم. پردازنده‌ گرافیکی مجتمع، به‌راحتی از پس پروژه‌های کوچک برمی‌آید و حتی با کارت‌های گرافیک اختصاصی قدرت‌مند نیز رقابت می‌کند. ملکرد فراتر از انتظار، پتانسیل بالای مک مینی M4 را در پروژه‌های خلاقانه و حرفه‌ای مانند طراحی گرافیک، انیمیشن‌سازی و توسعه‌ بازی‌های مستقل ویدئویی به‌نمایش می‌گذارد.

براساس تجربه کاربری و بررسی دقیق مک مینی M4، حافظه 16 گیگابایتی LPDDR5X مدل پایه محدودیت‌های زیادی را برای پروژه‌های بزرگ و سنگین ایجاد می‌کن. ویرایش عکس‌ با رزولوشن بالا به‌لطف الگوریتم‌های بهینه‌سازی‌شده‌ی نرم‌افزارهای ویرایش تصویر به‌راحتی امکان‌پذیر است، اماباز کردن تعداد زیادی فایل RAW یا ProRes به‌صورت همزمان، به‌سرعت حافظه‌ رم را اشغال کرده و منجر به‌استفاده از حافظه‌ مجازی (Swap) روی SSD می‌شود. استفاده‌ بیش‌ازحد از Swap، اگرچه از افت کرش‌کردن جلوگیری می‌کند، اما به‌دلیل نرخ تبادل داده‌ پایین‌تر SSD نسبت‌به رم، می‌تواند روی عملکرد سیستم تأثیر منفی بگذارد.

به‌طور مشابه، در ویرایش ویدیو، می‌توان به‌راحتی روی ویدیوهای کوتاه برای پلتفرم‌هایی مانند TikTok، Instagram یا YouTube Shorts کار کرد، اما برای ویدیوهای طولانی‌تر، باید طول پروژه را کوتاه نگه داشت یا از ویرایش‌ها و لایه‌های پیچیده‌ی متعدد خودداری کرد. می‌توان مدل پایه را به یک خودروی الکتریکی تشبیه کرد: سریع و توانمند، اما محدود به ظرفیت باتری. تا زمانی که در چارچوب این محدودیت‌ها کار کنید، می‌توانید تجربه‌ محاسباتی بسیار خوبی داشته باشید.

علاوه‌براین، هنگام ویرایش ویدئو برای تکمیل بررسی مک مینی M4 متوجه شدیم، می‌توان به‌راحتی روی ویدئوهای کوتاه برای پلتفرم‌های محبوب مانند TikTok و Instagram یا YouTube Shorts کار کرد، اما برای ویرایش ویدئوهای طولانی با رزولوشن 4K یا بالاتر، به‌خصوص با اعمال جلوه‌های ویژه و لایه‌های متعدد، 16 گیگابایت حافظه رم به‌سرعت به گلوگاه عملکردی سیستم تبدیل می‌شود. در این سناریوها، ارتقا به مدل‌های مجهز به تراشه M4 Pro با 24 گیگابایت حافظه‌ رم ضروری خواهد بود.

البته باید خاطرنشان کنیم که تمام وظایف پردازشی نیازمند حافظه‌ رم بالا نیستند. اگر کار شما عمدتا شامل کار با اسناد اداری یا تحصیلی، کدنویسی، توسعه‌ وب، طراحی‌های ساده، اجرای سرور خانگی یا صرفا وب‌گردی و ایمیل باشد، 16 گیگابایت حافظه رم کاملا کافی خواهد بود. شاید حتی نیازی به تهیه‌ SSD اکسترنال هم نداشته باشید، هرچندکه به‌شدت توصیه می‌شود این‌کار را انجام دهید. با خرید حافظه اکسترنال، از پر شدن کامل SSD داخلی دستگاه جلوگیری می‌کنید، چراکه پرشدن کامل حافظه‌ داخلی می‌تواند منجر به کاهش عملکرد آن شود.

با برگزاری WWDC 2023، اپل اعلام کرد که بازی‌های ویدئویی محبوب برای اکوسیستم‌ این کمپانی بهینه‌سازی خواهند شد؛ بنابراین، جای نقدوبررسی بازی‌ها دیگر خالی نخواهد بود. در سال‌های اولیه‌ ظهور کامپوترهای مک، مجموعه‌ای مناسب از بازی‌ها برای آن زمان وجود داشت، اما به‌تدریج، صنعت بازی‌سازی به سمت ویندوز به‌عنوان پلتفرم اصلی توسعه‌ی بازی‌های دسکتاپ حرکت کرد. بدیهی است که اپل با سخت‌افزار محدود و گران‌قیمت، کار را برای توسعه‌دهندگان بازی آسان‌تر نکرد.

با شروع سال 2024 میلادی، شاهد مجموعه‌ای قابل‌قبول از بازی‌ها برای مک هستیم. پلتفرم Steam نشان می‌دهد که تعداد زیادی بازی‌های سازگار با سیستم‌عامل macOS وجود دارد که کاربران می‌توان ازآن بهره‌مند شوند. البته، بیشتر آن‌ها برای مک‌های قدیمی با پردازنده‌های Intel هستند و پلتفرم Steam نیز ازطریق لایه‌ Rosetta 2 به‌صورت x86-64 اجرا می‌شود. سال گذشته، بسیاری از بازی‌های AAA به‌صورت بومی برای مک منتشر شدند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به Resident Evil 4 Remake و Resident Evil Village به‌همراه Death Stranding اشاره کرد.

عناوین دیگری مانند Cyberpunk 2077 و Control نیز در ماه‌های آینده برای پلتفرم اپل در App Store منتشر خواهند شد. همچنین، به‌راحتی می‌توان با تنظیم Steam برای نمایش عناوین سازگار با macOS یا بررسی صفحه‌ محصول هربازی، از عناوین موجود برای مک مطلع شد.

روند مثبت کوپرتینویی‌ها، می‌تواند نویدبخش انتشار هم‌زمان برخی بازی‌ها برای مک و کامپیوترهای شخصی در آینده باشد. هرچند هنوز اپل حداقل تلاش را برای پشتیبانی از توسعه‌ بازی در پلتفرم پرطرفدارش انجام می‌دهد، اما باتوجه‌به سخت‌افزار قدرت‌مند و محبوبیت روزافزون مک‌ها، توسعه‌دهندگان دیگر دلیل قانع‌کننده‌ای برای عدم انتشار بازی‌های خود برای macOS نخواهند داشت.

تجربه‌ گیمینگ در مک مینی M4، فراتر از حد انتظار بود که هنگام بررسی آن‌ها شخصا به‌وجد آمدم. ترکیبی از عناوین Native و x86 مورد آزمایش قرار گرفتند و در کمال شگفتی، تقریبا تمام بازی‌های ویدئویی محبوب سال 2023 و 2024 باکیفیت کاملا مناسب با فریم‌ریت بالا قابلیت اجرایی داشتند. نکته‌ حائز اهمیت، ثبات زمان‌بندی فریم بود که به‌معنای ارائه‌ پیوسته‌ فریم‌ها و تجربه‌ بصری روان، عاری از پرش و لگ است. ثبات فریم‌ریت، حاصل بهینه‌سازی‌های صورت‌گرفته در درایورهای گرافیکی Metal و قدرت پردازشی کافی GPU برای پردازش به‌موقع فریم‌ها است.

سنجش دقیق و بنچمارک‌گیری عملکرد گیم‌پلی در سیستم‌عامل macOS، به‌دلیل فقدان ابزارهای تخصصی همچنان یک چالش محسوب می‌شود. برخلاف پلتفرم ویندوز که ابزارهای زیادی نظیر MSI Afterburner و RTSS برای پایش دقیق پارامترهای عملکردی نظیر فریم‌ریت، زمان‌بندی فریم ارائه می‌دهند، در سیستم‌عامل macOS گزینه‌های محدودی دردسترس است که تنها باید به آن‌ها اکتفا کرد.

در بررسی ما هنگام تجزیه‌وتحلیل مک مینی M4، از ابزار Metal Performance HUD ارائه‌شده توسط اپل استفاده شد که اطلاعات پایه‌ای نظیر فریم‌ریت و ثبات زمان‌بندی فریم را ارائه می‌دهد، اما فاقد قابلیت‌های پیشرفته‌ نمونه‌های ویندوزی است. همچنین، برخلاف iOS که این ابزار فقط برای برنامه‌های TestFlight کاربرد دارد، در سیستم‌عامل macOS می‌توان آن را برای هربازی یا برنامه‌ای که از API گرافیکی Metal استفاده می‌کند، فعال کرد.

با درنظر گرفتن موارد بررسی‌ شده مک مینی M4، عملکرد اکثر بازی‌ها شخصا برای من رضایت‌بخش بود و نمی‌توانم از کامپیوتر کوچک اپل ایرادی گرفت. نکته‌ای که در اعدادوارقام مشاهده نمی‌شود، پتانسیل بهبود عملکرد با تنظیمات دستی و فعال‌سازی تکنیک‌های افزایش مقیاس تصویر است؛ بسیاری از بازی‌های تست‌شده از MetalFX Upscaling پشتیبانی می‌کنند که نتایجی مشابه FSR2 ارائه می‌دهد، اما درمقایسه‌با DLSS یا XeSS عملکرد چندان قابل‌تعریفی ندارد. در بازی‌های جدیدی که از MetalFX پشتیبانی می‌کنند، می‌توان به‌راحتی 30 تا 35 فریم‌برثانیه به نتایج فوق اضافه کرد که باعث می‌شود اعداد به‌دست‌آمده، به‌مراتب بهتر شوند.

نکته‌ قابل‌توجه دیگر در مک مینی M4، ثبات قابل‌قبول زمان‌بندی فریم در اکثر عناوین مورد بررسی بود. حتی در بازی‌هایی مانند Lies of P که میانگین فریم‌ریت بدون استفاده از Upscaling به‌صورت مداوم به 60 فریم‌برثانیه نمی‌رسید، زمان‌بندی فریم به‌شکل قابل‌ملاحظه‌ای یک‌نواخت بود که نشان‌دهنده‌ ارائه‌ پایدار و بدون پرش فریم‌ها است.

البته برخی بازی‌ها که ازطریق Rosetta 2 اجرا می‌شدند، شاهد پرش‌های جزئی بودند که ناشی از بارگذاری ناگهانی منابع یا کامپایل لحظه‌ای سایه‌زن‌ها پردازنده بود. درحال‌حاضر، این پدیده در بسیاری از بازی‌های نسخه PC مشاهده می‌شوند و کامل قابل‌اجتناب نیستند.

باوجوداین، تمرکز اصلی ما در بررسی مک مینی M4 روی عناوین سه‌بعدی سنگین بود. چندین عنوان دوبعدی یا سه‌بعدی ساده‌تر وجود داشتند که به‌صورت بی‌نقص و با فریم‌ریت بیش از 200 فریم‌برثانیه در مک مینی اجرا شدند که از بهترین آن‌ها می‌توان به GRIS و Cuphead اشاره کرد؛ اگر به این نوع بازی‌ها علاقه‌مند هستید، مک مینی عملکردی درخشانی ارائه خواهد داد.

باید اذعان داشت که شرایط برای اکوسیستم اپل به‌مراتب بهتر از گذشته است. برای نخستین بار، روزنه‌ای از امید برای آینده‌ گیمینگ پدیدار گشته و به‌نظر می‌رسد که پلتفرم macOS می‌تواند به‌تدریج به جایگاهی قابل‌قبول میان گیمرها دست یابد. باوجوداین، هنوز تا تبدیل شدن به پلتفرمی گیمینگ تمام‌عیار فاصله دارد؛ بدین‌معناکه اگرچه مک مینی M4 توانایی اجرای بسیاری از بازی‌ها را دارد، اما هنوز برای کاربرانی که اولویت اصلی آن‌ها گیمینگ است، گزینه‌ ایده‌آلی محسوب نمی‌شود و نباید با این هدف خریداری شود.

پشتیبانی سخت‌افزاری پردازنده‌ M4 از رهگیری پرتوی نور از نکات بسیار حائز اهمیت در بررسی مک مینی محسوب می‌شود. تکنولوژی مورد نظر با شبیه‌سازی واقع‌گرایانه‌ رفتار نور، به‌شکل چشم‌گیری کیفیت بصری و جلوه‌های گرافیکی بازی‌ها را ارتقا می‌دهد. درحال‌حاضر، هیچ‌یک از بازی‌ها از رهگیری پرتوی پشتیبانی نمی‌کنند که چندان‌هم منفی نیست، چراکه این قابلیت به‌شدت Resource-Intensive به‌شمار می‌رود و فعال‌سازی آن منجر به افت محسوس فریم‌ریت در بازی‌ها خواهد شد.

مک مینی M4 از یک سیستم خنک‌کننده‌ فعال تک‌فن بهره می‌برد. فن به‌کاررفته از نوع گریز از مرکز است که جریان هوا را به‌صورت شعاعی با راندمان بالا به بیرون پرتاب می‌کند. جریان هوا ازطریق یک هیت‌سینک هدایت می‌شود که وظیفه‌ دفع حرارت تولیدشده توسط پردازنده را برعهده دارد؛ هیت‌سینک از یک لوله‌ حرارتی تکی برای انتقال بهینه‌ حرارت از سطح تراشه به پره‌ها بهره می‌برد.

مدل مک مینی M4 Pro، به‌دلیل توان گرمایشی بالاتر، از هیت‌سینک و لوله‌ حرارتی بزرگ‌تری بهره می‌برد، اما معماری کلی سیستم خنک‌کننده در هردو مدل یکسان و برپایه‌ الگوی تک‌فن با جریان شعاعی است. در ادامه‌ بررسی، به کالبدشکافی دقیق‌تر عملکرد سیستم خنک‌کننده مک مینی M4، رفتار دینامیکی فن، مدیریت حرارتی و پارامترهای مصرف توان خواهیم پرداخت.

برخلاف تصور اولیه که مبتنی‌بر عملکرد انفعالی سیستم خنک‌کننده درحالت Idle بود، بررسی دقیق‌تر نشان داد که فن مک مینی M4 حتی درحالت عدم پردازش نیز با حداقل سرعت 1000 دور در دقیقه درحال چرخش است. حداقل سرعت چرخش، حتی در محیط‌های به‌شدت ساکت خانگی یا اداری ازنظر آکوستیکی عملا غیرقابل‌تشخیص است. حتی اگر گوش‌تان را به بدنه‌ دستگاه نزدیک کنید، صدای ناشی از تنفس شما به‌مراتب بلندتر از نویز تولیدشده توسط فن خواهد بود.

سرعت چرخش فن مک مینی M4، این پرسش را برای کاربران به‌وجود آورده که چرا درحالت بی‌کار و عدم تولید حرارت توسط تراشه، فرمان خاموشی کامل فن را صادر نمی‌کند تا از مکش گردوغبار به داخل محفظه‌ دستگاه جلوگیری شود؟ پرسش ما زمانی جدی‌تر می‌شود که سابقه‌ اپل در تولید مک‌بوک ایر بدون فن را در نظر بگیریم. مک‌بوک ایر حتی تحت بار پردازشی سنگین نیز بدون نیاز به فن و به‌صورت کاملا انفعالی خنک می‌شود و عملکرد پایداری را ارائه می‌دهد.

به‌جز تراشه اصلی، قطعات دیگری در داخل مک مینی وجود دارند که درحالت بی‌کاری پردازنده‌، تولید حرارت می‌کنند. قطعات موردنظر می‌توانند شامل چیپست پل‌جنوبی (Southbridge)، ماژول‌های حافظه‌ SSD، مدار رگولاتور ولتاژ و به‌خصوص منبع تغذیه‌ داخلی باشند. منبع تغذیه، به‌دلیل ماهیت عملکردش، حتی درحالت بی‌باری نیز مقداری حرارت تولید می‌کند که نیازمند دفع پیوسته است.

درمقام مقایسه‌با مک‌بوک ایر، مک مینی از سطح مقطع به‌مراتب کمتری برای دفع حرارت به‌صورت غیرفعال ازطریق رسانش و همرفت طبیعی برخوردار است. مک‌بوک ایر، به‌دلیل بدنه‌ یکپارچه‌ی آلومینیومی و ضخامت کم، سطح تماس وسیعی با محیط اطراف دارد که امکان دفع حرارت به‌صورت موثرتری را فراهم می‌کند. همچنین، مک‌بوک ایر فاقد منبع تغذیه‌ داخلی است که خودش یک منبع تولید حرارت در مک مینی محسوب می‌شود. بنابراین محدودیت‌های ساختاری، ضرورت وجود یک سیستم خنک‌کننده‌ فعال را در مک مینی توجیه می‌کنند.

کمپانی اپل همیشه برای تنظیم منحنی پاسخ‌دهی فن رویکردی محافظه‌کارانه اتخاذ کرده و اولویت را روی کمینه‌سازی نویز آکوستیکی قرار داده است. سیستم خنک‌کننده اجازه می‌دهد تا دمای چیپ تحت بار پردازشی سنگین تا 105 درجه‌ سانتی‌گراد افزایش یابد. پس‌از رسیدن به آستانه‌ دمایی، واحد کنترل سیستم به‌تدریج سرعت چرخش فن را افزایش می‌دهد تا دما در محدوده‌ 100 درجه‌ی سانتی‌گراد تثبیت شود.

در محیط با دمای متعارف 26 درجه‌ی سانتی‌گراد، این امر منجر به چرخش فن با سرعت تقریبی 2400 دور در دقیقه می‌شود. سرعت چرخش در یک اتاق ساکت تا حدودی قابل‌تشخیص است، اما در محیط‌های دارای نویز پس‌زمینه مانند صدای فن کامپیوترهای دیگر، کولر یا حتی صدای محیط از پنجره‌ باز، به‌سختی قابل‌شنیدن خواهد بود.

کاربران حرفه‌ای و علاقه‌مندان به بهینه‌سازی سیستم می‌توانند با نصب نرم‌افزارهای جانبی کنترل فن، به‌صورت دستی سرعت چرخش فن را تا حداکثر 4900 دور در دقیقه افزایش دهند. البته باید گفت که درحالت واقعی و تحت بار پردازشی استاندارد، بعید است که سیستم به‌صورت خودکار به‌چنین سرعتی دست پیدا کند، مگرآن‌که در شرایط تست‌های گرافیکی شدید و غیرمعمول که برای سنجش پایداری سیستم طراحی شدند، بتوان سرعت فن مک مینی M4 را به‌بیشتر از 4000 دور در دقیقه رساند.

عملکرد مک مینی M4 در زمینه‌ مدیریت حرارتی و جلوگیری از کاهش فرکانس ناشی از افزایش بیش‌ازحد دما قابل‌تحسین است. به‌منظور ارزیابی دقیق این موضوع، تست پایداری 10 دقیقه‌ای با نرم‌افزار Cinebench R23 در محیطی با دمای کنترل‌شده‌ 30 درجه‌ سانتی‌گراد انجام شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که مک مینی M4 پس از 10 دقیقه تحت فشار مداوم از دمای کمتر 25 درجه سانتی‌گراد بود؛ نکته‌ شگفت‌انگیزتر آن‌است‌که طی نیمی از مدت‌زمان تست پایداری، فن خنک‌کننده از حداقل سرعت چرخش پیش‌فرض فراتر نرفت و سیستم همچنان پایداری را حفظ کرده بود.

ازآنجایی‌که اکثر وظایف پردازشی روزمره و بسیاری از کاربردهای حرفه‌ای به‌اندازه‌ Cinebench R23 سنگین و فشارنده نیستند، می‌توان با اطمینان بالا نتیجه گرفت که کاربران در اکثر سناریوهای روزمره مانند ویرایش ویدئو یا پردازش‌های طولانی‌مدت هنگام بازی با افت عملکرد ناشی از محدودیت‌های حرارتی مواجه نخواهند شد؛ شاید برای خریداران نسل جدید مک مینی، این موضوع بهترین خبر باشد.

حال به بررسی پارامترهای مصرف توان مک مینی M4 می‌پردازیم که به‌دلیل افزایش هزینه‌های برق مصرفی در ایران به‌شدت حائز اهمیت است. اپل رسما اعلام کرده که مدل پایه‌ M4 درحالت Idle حداقل 4 وات و در حداکثر بار پردازشی 65 وات برق مصرف می‌کند؛ مدل M4 Pro نیز درحالت بی‌کاری 5 وات و در حداکثر بار پردازشی 140 وات مصرف دارد.

به‌دلیل دردسترس نبودن وات‌متر خارجی با دقت بالا، امکان اندازه‌گیری مستقیم و صحت‌سنجی توان مصرفی کل سیستم از پریز برق میسر نشد، اما بررسی‌های نرم‌افزاری و پایش مصرف توان اجزای اصلی، تصویری تقریبی از الگوی مصرف انرژی دستگاه ارائه می‌دهد.

براساس بررسی‌ ما روی مک مینی M4، واحد پردازش گرافیکی مجتمع حین اجرای بازی‌های سنگین و اعمال بار گرافیکی حداکثری، حداکثر 18 وات برق مصرف می‌کند. آن‌سوی‌دیگر میدان، واحد پردازش مرکزی برای پردازش‌های چند رشته‌ای سنگین، حداکثر به 25 وات توان نیاز دارد. با چنین ارقامی، دستیابی به‌حداکثر توان مصرفی 65 وات اعلام‌شده برای مدل M4 دشوار به‌نظر می‌رسد، چراکه با اعمال بار پردازشی هم‌زمان و حداکثری روی CPU و GPU، مجموع توان مصرفی 45 وات می‌رسد.

باید خاطرنشان کنیم که اصولا به‌دلیل محدودیت‌های معماری و پهنای باند حافظه، امکان به‌کارگیری هم‌زمان پردازنده مرکزی و گرافیکی با حداکثر توان پردازشی و رسیدن به توان حرارتی اسمی وجود ندارد. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که عدد 65 وات اعلام‌شده توسط اپل، درواقع حداکثر توان مصرفی محاسبه‌شده برای بدترین سناریوی ممکن است که درشرایط عادی کاربری رخ نمی‌دهد.

بدترین حالت مصرف برق زمانی چشم‌گیر می‌شود که آن را با پردازنده‌های رقیب در بازار دسکتاپ مقایسه کنیم. به‌عنوان‌مثال، پردازنده‌ Ryzen 5 7600X که مک مینی M4 در عملکرد چندهسته‌ای با آن برابری می‌کند، به‌تنهایی TDP معادل 105 وات دارد و در عمل نیز بیش از 100 وات مصرف برق خواهد داشت. همچنین، کارت گرافیکی بتواند ازنظر عملکرد با M4 برابری کند و مصرفی نزدیک به آن داشته باشد، تقریبا غیرممکن است.

ازمنظر معیار «عملکرد به‌ازای وات» یا همان بهره‌وری انرژی، تراشه‌های مبتنی‌بر معماری Apple Silicon همچنان پیشتاز صنعت هستند و کارایی فوق‌العاده‌ای را در ازای توان مصرفی خودشان ارائه می‌دهند. اگرچه عملکرد خام این تراشه‌ها درمقایسه‌با رقبای پرچم‌دار دسکتاپ کمتر است، اما نمی‌توان راندمان انرژی بسیار بالا و بهره‌وری خارق‌العاده‌ی آن‌ها را نادیده گرفت. مصرف پایین مک مینی M4، آن‌را به‌گزینه‌ای بسیار جذاب و ایده‌آل برای کاربرانی تبدیل می‌کند که به‌دنبال تعادل میان قدرت پردازشی کافی و مصرف انرژی بهینه هستند.

مک مینی 2024 به‌صورت پیش‌فرض با نسخه‌ سیستم‌عامل macOS 15 Sequoia عرضه می‌شود. به‌روزرسانی‌های macOS، همگام با iOS، به‌محض انتشار دردسترس کاربران قرار می‌گیرند و ازطریق Software Update قابل نصب هستند. یکی از نقاط قوت اکوسیستم اپل، تعهد بلندمدت این کمپانی به پشتیبانی نرم‌افزاری است که حدود ۵ تا ۶ سال کاربران از هزینه برای مدل‌های جدید راحت می‌کند. نسخه‌ فعلی Sequoia از سخت‌افزارهای قدیمی به‌قدمت Mac Pro 2017 مبتنی‌بر معماری x86 پشتیبانی می‌کند.

باتوجه‌به گذار اپل به معماری اختصاصی Apple Silicon، انتظار می‌رود که مک‌های مجهز به پردازنده‌های نسل جدید، از چرخه‌ پشتیبانی به‌مراتب طولانی‌تری، احتمالا نزدیک به یک دهه، برخوردار باشند. همین امر، امنیت سرمایه‌گذاری کاربران را تضمین کرده و آن‌ها را از به‌روزرسانی‌های امنیتی و عملکردی مستمر بهره‌مند می‌سازد.

هنگام شروع به‌نوشتن بررسی مک مینی M4، دستگاه را به نسخه macOS 15.2 آپدیت کردیم، اما به تجربه‌ کاربری جدیدی درمقایسه‌با سایر دستگاه‌ها با Mac Mini M4 دست پیدا نکردیم، چراکه تمام مک‌ها به‌صورت اساسی از یک نسخه‌ واحد و یک‌پارچه‌ سیستم‌عامل بهره می‌برند و به‌روزرسانی‌ها به‌صورت سراسری برای تمام دستگاه‌های سازگار منتشر می‌شوند. بااین‌حال، برای کاربرانی که از ویندوز به اکوسیستم اپل مهاجرت می‌کنند، یک دوره‌ی گذار برای تطبیق با محیط، عملکرد و پارادایم‌های جدید سیستم‌عامل ضروری خواهد بود.

شاید مهم‌ترین چالش‌ گذار از ویندوز به مک، عادت کردن به دستورات کیبورد و System Shortcuts است که در سیستم‌عامل macOS تفاوت‌های بنیادین و قابل‌توجهی با ویندوز دارند. درصورت استفاده از کیبوردهای طراحی‌شده برای ویندوز که فاقد کلیدهای اختصاصی macOS هستند، می‌تواند تفاوت‌ها برای کاربران چالش‌برانگیزتر کند.

اگرچه کیبوردهای استاندارد کاملا با macOS سازگار هستند و تمامی کلیدها عملکرد تعریف‌شده‌ را انجام می‌دهند، اما فقدان آیکون‌های ثانویه روی کلیدها می‌تواند منجر به سردرگمی کاربر در تشخیص عملکرد ثانویه‌ هر کلید شود. برای مثال، کلید «Alt» در ویندوز معادل کلید «Option» در macOS است و کلید «Windows» نیز معادل «Command» است، اما عملکرد این کلیدها در بسیاری از موارد با یک‌دیگر متفاوت است.

برای غلبه‌به چنین چالشی، کاربران می‌توانند از کیبوردهای اختصاصی اپل استفاده کنند که دارای آیکون‌های استاندارد macOS هستند. همچنین، می‌توان با مراجعه به System Preferences > Keyboard > Modifier Keys عملکرد کلیدها را به‌دلخواه تغییر داد. باوجوداین، با صرف 2 تا 3 روز زمان و تمرین، می‌توان به الگوی جدید دستورات کیبورد عادت کرد. پس از حدود یک هفته، مهارت کاربری با macOS تقریبا هم‌سطح با ویندوز خواهد شد.

علاوه‌براین باید خاطرنشان کرد، کاربرانی که به‌شکل روزانه از هردو سیستم‌عامل استفاده می‌کنند، همچنان احتمال بروز اشتباه در به‌کارگیری دستورات وجود دارد. برای‌مثال، شخصا در محل‌کار از دستگاه ویندوزی و در منزل از مک استفاده می‌کنم که روزهای ابتدایی سردرگمی محسوسی برای استفاده از کیبورد داشتم.

پس‌از پشت‌سر گذاشتن دوره‌ گذار، کار با macOS بسیار روان و به‌نوعی لذت‌بخش خواهد بود، تجربه‌ای که شاید بسیاری از کاربران ویندوز، به‌دلیل پیچیدگی‌ها و مشکلات ساختاری این سیستم‌عامل، طعم واقعی آن را نچشیده باشند. سیستم‌عامل macOS به‌لطف پایه‌ مستحکم یونیکس، از پایداری و قدرت بالایی برخوردار است. کاربران آشنا با محیط ترمینال و دستورات یونیکس، می‌توانند از توانمندی‌های این سیستم‌عامل بهره‌برداری کامل داشته باشند و تقریبا هرنوع تسکی را به‌انجام برسانند.

نقطه قوت سیستم‌عامل macOS، کیفیت بالا و کارایی برنامه‌های پیش‌فرض آن است. به‌عنوان‌مثال، اپلیکیشن مدیریت فایل پیش‌فرض Finder درمقایسه‌با File Explorer ویندوز، از قابلیت‌های بسیار کاربردی‌تر و رابط کاربری بهینه‌تری برخوردار است. قابلیت‌های مختلفی نظیر Quick Look برای پیش‌نمایش سریع فایل‌ها، Tags برای دسته‌بندی و سازماندهی فایل‌ها و Smart Folders برای ایجاد پوشه‌های داینامیک براساس معیارهای تعریف‌شده توسط کاربر، تنها نمونه‌هایی از مزایای Finder هستند.

ترکیب Dock و نوار منو نیز به‌مراتب قدرت‌مندتر و کارآمدتر از نوار Taskbar ویندوز است. نوار Dock با ارائه‌ دسترسی سریع به برنامه‌های پرکاربرد و فایل‌های استفاده‌شده؛ نوار منو، با نمایش منوهای اختصاصی هر برنامه در یک مکان ثابت، به‌شکل چشمگیری به بهبود تجربه‌ی کاربری و افزایش بهره‌وری کمک می‌کنند. بنابراین، محیط کاربری نسبت‌به ویندوز کاملا منسجم‌تر و زیباتر است.

قابلیت جست‌وجو یکپارچه‌ Spotlight نیز به‌صورت قابل‌ملاحظه‌ای از قابلیت جستجوی ویندوز پیشرفته‌تر و کارآمدتر است. Spotlight نه‌تنها قادر به جست‌وجوی فایل‌ها و برنامه‌ها است، بلکه می‌تواند در محتوای اسناد، ایمیل‌ها، رویدادهای تقویم و حتی وب‌سایت‌ها نیز به جست‌وجو بپردازد و نتایج را به‌صورت دسته‌بندی‌شده و هوشمند ارائه دهد.

افزون‌براین، مجموعه‌ رایگان Pages و Numbers به‌همراه Keynote به‌صورت پیش‌فرض روی macOS نصب شدند که به اندازه‌ Microsoft Office فراگیر نیستند، اما ازنظر کیفیت و کارایی در سطح بالایی قرار دارند و برای روزمره کافی هستند. البته باید یادآور شویم، کمپانی مایکروسافت مجموعه Office را در لپ‌تاپ‌های سرفیس به‌شکل رایگان عرضه نمی‌کند؛ ازاین‌سو، کاربران مک باید قدردان مجموعه رایگان ازسوی اپل باشند.

غول فناوری ساکن کوپرتینو، با اضافه کردن برنامه GarageBand برای ساخت و ویرایش موسیقی و اپلیکیشن iMovie برای ویرایش ویدئو به‌سیستم‌عامل macOS، می‌توان گفت که تقریبا تمام نیازهای کاربران برای انجام وظایف روزمره و خلاقانه، توسط برنامه‌های پیش‌فرض پوشش داده می‌شود.

مهم‌ترین مزیت macOS درمقایسه‌با ویندوز، تحمیل‌نکردن میراث سنگین و ناکارآمد نسخه‌های قبلی است. نسخه جدید ویندوز حاصل تجمیع چندین نسخه‌ قدیمی‌تر در زیر لایه‌ ظاهری جدید است؛ ساختار چندلایه، منجر به پیچیدگی بیش‌ازحد سیستم‌عامل و بروز ناسازگاری‌ها و مشکلات متعدد می‌شود. با فشردن چند دکمه در قسمت‌های مختلف ویندوز، می‌توان به عناصر رابط کاربری بازمانده از دوران Windows XP یا نسخه‌های قدیمی‌تر دسترسی پیدا کرد؛ این موضوع نشان‌دهنده‌ عدم یک‌پارچگی ناهماهنگی‌های عمیق در طراحی و ساختار ویندوز است.

ازسوی‌دیگر، ویندوز 11 مملو از برنامه‌های ناخواسته‌ از پیش نصب‌شده، ابزارهای ردیابی کاربر و ترفندهای غیرکاربردی است که به‌صورت پیش‌فرض فعال می‌شوند؛ این موضوع بدون توجه‌به خواسته‌ها و نیازهای کاربر رخ می‌دهد که تنها باعث شلوغی و کاهش کارایی سیستم می‌شود. درمقابل، macOS به‌دلیل بهره‌مندی از یک معماری یک‌پارچه، مشکلات ویندوز را ندارد. همچنین، به‌دلیل سهم بازار کوچک‌تر، سیستم‌عامل اپل کمتر مورد هدف بدافزارها و حملات مخرب قرار می‌گیرد و پلتفرم امن‌تری محسوب می‌شود.

یک‌پارچگی macOS با سایر محصولات و سرویس‌های اپل، مزیت مهم دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. یک‌پارچگی نرم‌افزاری برای کاربران فعلی آیفون و آیپد، تجربه‌ کاربری بسیار روان و دلپذیری را به‌ارمغان می‌آورد. قابلیت‌های متعددی مانند AirDrop برای انتقال سریع و بی‌سیم فایل بین دستگاه‌های اپل که تا به امروز هیچ جایگزین مناسب و هم‌سطحی برای آن در اکوسیستم‌های دیگر ارائه نشده، نمونه‌ای بارز از این یک‌پارچگی است.

همگام‌سازی خودکار و سراسری فایل‌ها و اسناد ازطریق iCloud، رمزهای عبور ذخیره‌شده در iCloud Keychain و سایر اطلاعات کاربری بین تمام دستگاه‌های اپل، تجربه‌ کاربری یک‌پارچه را برای کاربر فراهم می‌کند. قابلیت جدید iPhone Mirroring نیز اجازه می‌دهد تا کاربر صفحه‌نمایش کامل گوشی آیفون را روی مک مشاهده کرده و ازطریق ماوس و کیبورد مک با آن تعامل داشته باشد. قابلیت آیفون میرورینگ برای انجام تسک‌های مختلف که نیاز به صفحه‌نمایش بزرگ‌تر دارند، بسیار کاربردی است.

دریافت تماس‌ها و پیام‌ها به‌صورت مستقیم در مک و امکان پاسخ‌دهی به آن‌ها ازطریق کامپیوتر، از دیگر مزایای یک‌پارچگی نرم‌افزاری است. همچنین، کاربران Apple Watch می‌توانند با قابلیت Auto Unlock، به‌محض نزدیک‌شدن به مک، به‌صورت خودکار و بدون نیاز به وارد کردن رمز عبور، قفل سیستم را باز کنند. برای کاربران آیفون نیز قابلیت Sidecar امکان استفاده از آیپد به‌عنوان نمایشگر ثانویه برای مک را با حداقل تنظیمات و به‌صورت بی‌سیم فراهم می‌کند.

باوجود تمام مزایا و قابلیت‌ها، macOS همانند تمام سیستم‌عامل‌ها از عادات و رفتارهای خاص برخوردار است که برای کاربران جدید، کمی عجیب و غیرمعمول خواهد بود. با سیستم‌عامل macOS می‌توان کارهای بسیار زیادی انجام داد، اما بسیاری از این قابلیت‌ها در پس میان‌برهای صفحه‌کلید و جسچرهای لمسی مخفی هستند که تنها تعداد کمی از کاربران باتجربه و قدیمی مک با آن‌ها آشنایی دارند.

سیستم‌عامل macOS در برخی زمینه‌ها انعطاف‌پذیر یا سخت‌گیر عمل می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال، سیستم مدیریت رنگ به‌صورت کامل در سطح سیستم‌عامل پیاده‌سازی شده و از استاندارد Dolby Vision HDR نیز پشتیبانی می‌شود که برای متخصصان حوزه‌های ویرایش ویدئو، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود. درعین‌حال، کاربران امکان تغییر عمق بیت نمایشگر یا تنظیم ضریب مقیاس‌بندی آن را به‌صورت دستی ندارند.

محدودیت‌های تنظیمات بصری برای کاربرانی که از مانیتورهای متفرقه استفاده می‌کنند کاملا مشکل‌ساز خواهد بود. خروجی صدای Bit-Perfect نیز دردسترس است، اما درصورتی‌که به‌شکل دستی ازطریق تنظیمات، آن‌را با نرخ نمونه‌برداری و عمق بیت فایل صوتی درحال پخش مطابقت دهید. برخلاف iOS، این تطبیق فرمت به‌صورت خودکار انجام نمی‌شود که می‌تواند برای علاقه‌مندان صدا که اصطلاحا Audiophiles گفته می‌شوند، یک تجربه ناخوشایند باشد.

مرورگر Safari از موتور رندر قدرت‌مند WebKit بهره می‌برد و درزمینه‌ حفاظت از حریم خصوصی کاربر عملکردی قابل‌تحسین دارد، اما از نظر قابلیت‌های پایه بسیار ضعیف است. به‌عنوان‌مثال، از کلیدهای Forward/Backward و اسکرول با کلیک وسط ماوس‌های استاندارد پشتیبانی نمی‌کند، چراکه اپل به‌صورت پیش‌فرض انتظار دارد که کاربران از Magic Mouse یا Trackpad اختصاصی استفاده کنند. بنابراین، اگر از ویندوز به macOS مهاجرت می‌کنید، بهتر است نسخه‌ مک همان مرورگری را که در ویندوز استفاده می‌کردید، نصب کنید تا از تجربه‌ کاربری بهتری داشته باشید.

کل سیستم‌عامل macOS برای عملکرد بهینه، نیازمند استفاده از نمایشگر، صفحه‌کلید و ماوس اختصاصی اپل است. به‌عنوان‌مثال، اتصال مک مینی به یک نمایشگر 34 اینچی با رزولوشن 1080p، باعث می‌شود که متن به‌طور محسوسی محو و ناخوانا به‌نظر برسد. چنین مشکلی نشان‌دهنده‌ ضعف macOS در مدیریت مقیاس‌بندی رزولوشن‌های پایین‌تر است.

راه‌حل این مشکل، استفاده از نرم‌افزارهای جانبی مانند BetterDisplay است که قابلیت مقیاس‌بندی داخلی HiDPI را فعال می‌کند. نرم‌افزار با رندر کردن تمام عناصر گرافیکی در رزولوشن دو برابری و سپس کوچک‌نمایی آن به رزولوشن اصلی نمایشگر، باعث می‌شود که متن و سایر عناصر بصری با وضوح و شارپنس مناسب نمایش داده شوند.

نمایشگرهای اختصاصی اپل از رزولوشن بالا بهره می‌برند و به‌صورت پیش‌فرض از مقیاس‌بندی HiDPI نیز استفاده می‌کنند؛ به‌همین دلیل همه‌چیز در مک‌بوک‌ها و مانیتورهای اپل بدون نقص به نظر می‌رسد. اما بسیاری از خریداران مک مینی، تمایلی به پرداخت 1600 دلار برای خرید Studio Display ندارند. بنابراین، اگر از نمایشگرهای اپل یا حداقل یک مانیتور 4K استفاده نمی‌کنید، برای رفع مشکلات مقیاس‌بندی باید به نرم‌افزارهای جانبی متوسل شوید؛ البته، باید توجه داشت که همه‌ کاربران به این نوع مشکلات حساس نیستند.

درزمینه‌ نرم‌افزارهای جانبی، مک از جامعه‌ توسعه‌دهنده‌ فعال و متعهد بهره‌مند می‌برد. نرم‌افزارهای بسیار باکیفیتی برای macOS وجود دارند که از نظر طراحی و رابط کاربری در سطح بسیار بالایی قرار دارند. بسیاری از توسعه‌دهندگان، استودیوهای کوچک و مستقلی هستند که برای پلتفرم‌های اپل نرم‌افزار تولید می‌کنند و همواره با جدیدترین سخت‌افزارها و ویژگی‌های سیستم‌عامل همگام هستند.

بااین‌حال، اگر از ویندوز یا لینوکس به macOS مهاجرت می‌کنید، باید آماده‌ یک شوک فرهنگی باشید، چراکه بسیاری از نرم‌افزارهای باکیفیت برای مک رایگان نیستند و برای استفاده از آن‌ها باید اشتراک خریداری کنید. اگر این موضوع برای شما اهمیت دارد، می‌توانید به‌دنبال جایگزین‌های رایگان باشید. برای‌مثال، بیشتر نرم‌افزارهای رایگان ویندوز، دارای نسخه‌ی مک نیز هستند. همچنین، می‌توانید از سرویس‌هایی مانند Setapp مشابه Game Pass برای برنامه‌ها استفاده کنید تا نیازهای شما برطرف شود.

دوره گذار اپل به معماری ARM به‌صورت شگفت‌آوری روان و موفقیت‌آمیز بوده است. درحال‌حاضر، بسیاری از برنامه‌های پرکاربرد دارای نسخه‌ بومی ARM هستند و برای پردازنده‌های Apple Silicon طراحی شده‌اند. اگرچه هنوز برخی از برنامه‌ها فاقد نسخه‌ بومی هستند، اما می‌توان برنامه‌های x86 را در مک ازطریق لایه‌ Rosetta 2 اجرا کرد که عملکردی بسیار روان و بدون نقص دارد. تنها برنامه‌های قدیمی 32 بیتی x86 قابلیت اجرایی ندارد، چراکه macOS فقط از نرم‌افزارهای 64 بیتی پشتیبانی می‌کند.

مک مینی 2024 به بلندگوی داخلی مجهزشده که درمقایسه‌با نسل‌های پیشین از کیفیت صدای مطلوب‌تری برخوردار است. اگرچه تنها یک بلندگو در دستگاه تعبیه‌شده و آن هم رو به پایین و به‌سمت سطح میز قرار گرفته، اما صدای پُر حجم و فراگیر ارائه می‌دهد که فراتر از انتظار است. به‌نظر می‌رسد که پیشرفت‌های چشم‌گیر اپل در زمینه‌ اسپیکرهای مک‌بوک طی سال‌های اخیر، به مک مینی نیز تسری پیدا کرده و کامپیوتر کامپکت ما ارتقای خوبی داشته است

باوجوداین، همچنان تهیه‌ یک جفت بلندگوی باکیفیت برای تجربه‌ صوتی فراگیرتر، امری منطقی و به‌جا به‌نظر می‌رسد. اگر کاربرد اصلی شما از مک مینی، گوش دادن به پادکست یا محتوای صوتی متمرکز روی گفتار در ویدئوهای یوتیوب است، می‌توان با قاطعیت گفت که بلندگوی داخلی این دستگاه پاسخگوی نیازهای شما خواهد بود و دلیلی برای هزینه اضافی برای خرید اسپیکر نیست.

مک مینی به‌دلیل نداشتن نمایشگر از میکروفون داخلی بی‌بهره است؛ بنابراین، امکان استفاده کامل از قابلیت‌های Siri یا Apple Intelligence به‌صورت پیش‌فرض وجود ندارد. مگر این‌که کاربر به‌صورت جداگانه اقدام به تهیه‌ میکروفون کرده یا دستوراتش را به‌صورت متنی تایپ کند. کمبودهای جانبی دراین قسمت برای کاربرانی که به‌دنبال تجربه‌ کاربری یک‌پارچه و بدون نیاز به تجهیزات جانبی هستند، یک نقطه‌ضعف محسوب شود.

مک مینی M4 یک کامپیوتر کامپکت، خوش‌ساخت و قدرت‌مند است که با قیمت حدودی 50 میلیون تومان برای مدل پایه عرضه در بازار ایران می‌شود. طراحی ساده و بدنه‌ یک‌پارچه‌ آلومینیومی آنودایزشده علاوه‌بر زیبایی، استحکام و دوام بالایی را نیز به‌ارمغان می‌آورد. مک مینی نسل جدید به پردازنده‌ M4 اپل مجهزشده که با معماری هیبریدی، تعادل بی‌نظیری بین قدرت پردازشی و مصرف بهینه‌ انرژی ایجاد می‌کند.

در عملکرد تک‌هسته‌ای، پردازنده M4 از تمام پردازنده‌های بازار پیشی می‌گیرد و در پردازش‌های چندهسته‌ای نیز با پردازنده‌های قدرت‌مند دسکتاپ رقابت می‌کند. سیستم خنک‌کننده‌ تک‌فن مک مینی M4 به‌خوبی از پس خنک‌سازی دستگاه برمی‌آید و درعین‌حال، صدای بسیار کمی تولید می‌کند، به‌طوری‌که درحالت Idle با حداقل سرعت 1000 دور در دقیقه می‌چرخد و صدایش غیرقابل‌شنیدن است.

در بررسی مک مینی M4 اشاره کردیم که این دستگاه خالی از ایراد نیست. برای‌مثال، یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف آن، قیمت بالای ارتقا حافظه‌ رم و فضای ذخیره‌سازی است. ارتقا هردو قطعه تنها ازطریق اپل و با قیمت‌های بسیار بالا امکان‌پذیر است که باتوجه‌به قیمت‌گذاری رقابتی مدل پایه، می‌تواند برای بسیاری از کاربران ناخوشایند باشد.

علاوه‌براین، سیستم‌عامل macOS با وجود تمام مزایا و قابلیت‌ها، از رفتارهای خاص و عدم بهینه‌سازی کامل برای سخت‌افزارهای متفرقه است که می‌تواند برای کاربرانی که از ویندوز مهاجرت می‌کنند، چالش‌برانگیز باشد. به‌عنوان‌مثال، پشتیبانی‌نکردن از کلیدهای جلو/عقب و اسکرول با کلیک وسط ماوس‌های استاندارد در مرورگر Safari، یا مشکلات مقیاس‌بندی در نمایشگرهای با رزولوشن پایین‌تر از مهم‌ترین محدودیت‌های macOS هستند.

نکته‌ منفی دیگر از دیدگاه ما در بررسی، فقدان پورت‌های USB-A در مک مینی M4 است که می‌تواند برای کاربرانی که از دستگاه‌های جانبی قدیمی‌تر استفاده می‌کنند، مشکل‌ساز باشد و آن‌ها را مجبور به استفاده از مبدل کند. درنهایت، وضعیت بازی‌ها در macOS درحال بهبود است و شاهد انتشار عناوین AAA به‌صورت بومی روی معماری ARM هستیم، اما همچنان فاصله‌ زیادی با اکوسیستم غنی و متنوع بازی‌ها در ویندوز دارد.

اگر علاقه‌مند به‌خواندن سایر بررسی‌های محصولات اپل در رسانه علاالدین هستید می‌توانید با کلیک روی گزینه‌های زیر مستقیما وارد صفحه بررسی آن‌ها شوید.

• بررسی آیفون ۱۶؛ کاهش مرزها با مدل پرو
• بررسی آیفون ۱۶ پرو مکس؛ دوم قدم به‌ جلو، یک قدم به عقب
• بررسی آیپد پرو ۲۰۲۴؛ ابزاری برای خلاقیت با قفسی طلایی
• بررسی اپل واچ سری ۱۰؛ ناکارآمد برای کاربران ایرانی